Wanneer ben je als boer een 'piekbelaster'? Die vraag bleef lange tijd onbeantwoord, maar eindelijk is er duidelijkheid. Wanneer vanuit een agrarisch bedrijf 2500 mol stikstof neerslaat op gevoelige natuur binnen een straal van 25 kilometer, is er sprake van piekbelasting. In dat geval kan de boer ervoor kiezen gebruik te maken van de uitkoopregeling. Volgens het kabinet het beste aanbod dat ze zullen krijgen.

Het blijft ingewikkelde materie, maar het zit als volgt: piekbelasters zijn de bedrijven met de meeste stikstofafgifte in kwetsbaar gebied. Het gaat hier om stikstof in Natura 2000-gebieden binnen 25 kilometer van het bedrijf. Als de hoeveelheid die op gevoelige natuur terecht komt hoger is dan 2500 mol, is de grens overschreden. Mol is een eenheid waarmee in de scheikunde makkelijker kan worden gerekend met onvoorstelbaar grote aantallen kleine deeltjes. Zoals moleculen of atomen. Deze waarden tellen ook voor industriële bedrijven, schrijft de Telegraaf.

Uitkoopregeling

Wat moeten die piekbelasters doen, volgens het kabinet? Met een 'woest aantrekkelijke' uitkoopregeling hoopt de regering een deel van de grootuitstoters te overtuigen. Als zij hun bedrijf verkopen aan de overheid, krijgen ze daar 120 procent van de waarde voor terug. De uitkoop van boeren is omstreden. Voor veel boeren en een belangenbehartiger als BBB is het essentieel dat de uitkoopregeling op vrijwillige basis is en blijft. Dat is op dit moment het geval. 

Wel waarschuwt het kabinet dwang niet te schuwen als de maatregelen op vrijwillige basis niet genoeg effect hebben. De piekbelasters hebben ook andere opties. Zo kunnen ze de intensiteit van hun bedrijfsvoering verlagen: minder dieren met meer ruimte; overstappen op duurzame (bio-)landbouw; andere aanpassingen; en verplaatsing naar een plek verder van 25 kilometer van een Natura 2000-gebied. Ook voor innovatieve oplossingen is volgens het kabinet de ruimte.

Langverwachte eisen

De regeling en de langverwachte eisen zijn vanaf vandaag openbaar beschikbaar. Tussen begin juli en april 2024 kan van de uitkoopregeling gebruik worden gemaakt. Een beter aanbod komt er niet, waarschuwt stikstofminister Christianne van der Wal. Zo'n 3000 boeren, waarvan de meeste rond de Veluwe, moeten nu gaan beslissen hoe ze verder willen.

De eerste reacties op de regeling zijn gematigd positief. LTO spreekt van een goede stap. De land- en tuinbouworganisatie is blij met de eerste duidelijkheid 'waar boeren al jaren op wachten'. Ook voelt de club zich gehoord in de plannen. De LTO is blij dat het stempel 'piekbelaster' tijdelijk is, deze blijft niet na de stikstofcrisis nog aan bedrijven kleven. Dat heeft het kabinet toegezegd. 

Actiegroep Agractie ziet het minder zonnig in. Zij verwijzen naar mediator Johan Remkes die vooral omvorming in de bedrijven aanjoeg. Hij pleitte voor een 'royale keuze' tussen omschakelen, innoveren, verplaatsen of stoppen. Volgens Agractie legt het kabinet te erg de nadruk op de optie om te stoppen. De belangengroep vindt het jammer dat 'niet alle regelingen tegelijk worden opengesteld'.