Het Openbaar Ministerie (OM) Oost-Nederland heeft besloten tot enkele drastische maatregelen in verband met het personeelstekort bij de rechtbank Gelderland. Besloten is om een aantal strafzaken niet meer voor de rechter te brengen. Een aantal zaken zal (alsnog) worden afgedaan met een OM-strafbeschikking en een aantal zaken zal worden geseponeerd. Tegelijkertijd zijn maatregelen genomen om nieuwe achterstanden te voorkomen. Dat meldt het OM Gelderland donderdag in een perscommuniqué.

1500 zaken

Het gaat om ongeveer 1500 zaken die al meer dan anderhalf jaar wachten op behandeling door een politierechter. De politierechter behandelt strafzaken waarin maximaal één jaar celstraf kan worden opgelegd. Het gaat in dit geval om eenvoudige misdrijven, zoals diefstallen, verkeerszaken en bezit van hennep.

De afgelopen jaren heeft het OM meer strafzaken aan de rechtbank Gelderland  aangeboden, dan de rechtbank met de beschikbare formatie aan rechters en ondersteuning kon behandelen en afdoen. Ook zijn zaken complexer geworden, waardoor ze meer tijd kosten op een zitting. Bovendien konden in de coronaperiode veel minder zittingen doorgaan, waardoor de bestaande voorraad fors is opgelopen. 

Het OM: "Met het extra geld dat het kabinet inmiddels heeft uitgetrokken voor de strafrechtketen zijn de achterstanden niet onmiddellijk ingelopen. Het opleiden van extra rechters kost tijd. De opleiding tot rechter duurt minimaal drie jaar."

'Voorraden blijven oplopen'

De afgelopen jaren heeft het OM Oost-Nederland naar eigen zeggen 'diverse maatregelen getroffen' in een poging deze voorraad weg te werken. Een groot aantal zaken is opnieuw beoordeeld. Voor die zaken is nagegaan of ze op een andere manier - dus niet via de rechtbank - konden worden afgedaan, bijvoorbeeld met een OM-strafbeschikking. De rechtbank heeft onderzocht of extra strafzittingen konden worden gepland maar daarvoor waren onvoldoende rechters beschikbaar. Ook rechtbanken elders in het land hadden niet genoeg capaciteit om zaken over te nemen.

“Wij hebben ons maximaal ingespannen om oudere zaken af te handelen, maar de voorraden blijven oplopen. We zijn nu op het punt gekomen dat er drastische maatregelen nodig zijn”, aldus hoofdofficier Marthyne Kunst van het OM Oost-Nederland.

De maatregelen zijn genomen in nauw overleg met de rechtbank Gelderland. Rechtbankpresident Rémy van Leest: “De rechtbank kampt al geruime tijd met een tekort aan rechters. Het geld dat nu beschikbaar is om meer rechters aan te nemen en op te leiden, lost de problemen op korte termijn echter niet op. Op dit moment kampt de rechtbank Gelderland met een zodanig tekort aan rechters dat niet alle strafzaken kunnen worden behandeld. Dit is al een aantal jaren het geval. Het aantal strafzaken beslaat twintig procent van het totaal aantal zaken bij de rechtbank Gelderland. Onze rechters zijn ook nodig om andere zaken te behandelen zodat mensen verder kunnen met hun leven, zoals echtscheidingen, ondertoezichtstellingen en arbeidsconflicten.”

'Zeer pijnlijk voor slachtoffers'

Het OM en de rechtbank realiseren zich 'dat deze onvermijdelijke keuze zeer pijnlijk kan zijn voor slachtoffers'. Het OM en de rechtbank betreuren dat zeer, want slachtoffers verdienen het dat recht wordt gedaan aan wat hen is overkomen. En dat als slachtoffers aangifte doen van een strafbaar feit, het OM en de rechtbank hun zaak op een betekenisvolle wijze afdoen. Slachtoffers die het niet eens zijn met de beslissing in hun zaak hebben de mogelijkheid een klacht in te dienen bij het gerechtshof (artikel-12-procedure).

Ondertussen zetten het OM en de rechtbank 'alles op alles' om de instroom van nieuwe zaken bij te houden. Het OM doet dat door intensief gebruik te maken van de OM-strafbeschikking. De rechtbank Gelderland gaat tijdelijk naast de nieuw opgeleide rechters, rechters uit andere rechtsgebieden inzetten bij de afdeling strafrecht tot het aantal zaken die de rechter moet behandelen 'tot een aanvaardbaar niveau is teruggebracht'.