Het klonk begin dit jaar op papier als een aanlokkelijk alternatief voor een lockdown: het 'beschermen van kwetsbaren' in combinatie met weinig coronaregels terwijl het virus zich gecontroleerd door de samenleving verspreidt zodat er naar verloop van tijd groepsimmuniteit optreedt. De eigenzinnige Zweden die begin dit jaar nog trots waren op hun soepele coronakoers, zitten nu op de blaren.

Koning Karel XVI heeft weinig ruimte voor positieve woorden in zijn jaarlijkse kersttoespraak. Volgens het 74-jarige staatshoofd heeft zijn land een enorme prijs betaald voor hun controversiële experimentele coronastrategie. "Het Zweedse volk lijdt gigantisch, bijna 8.000 mensen zijn omgekomen en hebben niet eens warm en persoonlijk afscheid kunnen nemen van hun naasten. Dit is een zware en traumatische ervaring."

In de samenleving heeft aanvankelijke trots steeds meer ruimte gemaakt voor woede. Deze onvrede is vooral gericht op Anders Tegnell, de opper-epidemioloog die beweerde dat lockdowns onnodig waren. Het virus zou vanzelf uitdoven indien genoeg mensen anti-stoffen opbouwden na een besmetting. Toch ligt dodental van bijna 8.000 inmiddels meer dan viermaal zo hoog als Finland, Denemarken en Noorwegen bij elkaar.

Zweden deed het anders

In tegenstelling tot nagenoeg ieder ander land in Europa, gingen de Zweden afgelopen voorjaar niet in een lockdown. Zij voerden een aantal basisregels in, maar hielden de economie zoveel mogelijk open. Toen dit najaar de zo gehoopte groepsimmuniteit uitbleef bij het begin van de tweede golf, gooiden ze het over een andere boeg. Inmiddels zijn ook de Zweden in een lockdown gegaan.

Toch lukt het nog altijd niet om de verspreiding van het virus onder controle te krijgen. Waar Noorwegen en Finland tot de meest coronavrije landen van het continent behoren, grijpt het virus in hun buurland opnieuw in een ongekend tempo om zich heen. Op dit moment ligt het aantal nieuwe besmettingen per hoofd van de bevolking in het Scandinavische land het hoogst van heel Europa.

De Zweden hebben grote moeite om pandemie te bedwingen. Het land heeft een tekort aan ziekenhuisbedden en zorgpersoneel. Deze capaciteit is zelfs kleiner dan aan het begin van de crisis omdat duizenden verpleegkundigen dit jaar ontslag namen vanwege de torenhoge werkdruk en lange diensten oplopend tot gemiddeld twaalf uur. Op dit moment opereren de ziekenhuizen in Stockholm op 99% van hun capaciteit.

Van het vrije en verstandige Utopia dat werd geschetst in de documentaire Zweden doen het anders van Sander Schimmelpenninck en Thomas Erdbrink is een half jaar later uitzonderlijk weinig over.