Een Amerikaanse luchtmachtcommandant die betrokken was bij het Nederlandse bombardement op het Iraakse Hawija hield al vooraf rekening met dode burgers. Dat staat in documenten die het Amerikaanse ministerie van Defensie heef gedeeld met de NOS en het NRC. 

De commandant kreeg de opdracht om een scenario te beschrijven waarin het aantal verwachte burgerslachtoffers nul zou zijn. Zijn team heeft uren aan deze zogenaamde Collateral Damage Estimation (CDE) gewerkt om te zorgen dat op papier het doel volledig wordt vernietigd en toch het aantal burgerdoden op nul blijft. Daarom is uiteindelijk besloten om bij de aanval zes kleine precisiegeleide bommen te gebruiken, waarbij in theorie naast de fabriek alleen een schuur zou sneuvelen. In de praktijk pakte dat compleet anders uit, want mede dankzij de explosieven die in de fabriek lagen, vaagde het bombardement een complete woonwijk weg. 

Nu zijn burgerdoden niet ongebruikelijk voor een oorlog, maar in dit geval was het uitblijven van burgerdoden voor Nederland een voorwaarde voor deelname aan de coalitie. Daarom was het zo belangrijk dat de commandant een scenario presenteerde, waarbij geen burgers zouden omkomen. 

Secundaire explosies

Dit verschil tussen theorie en praktijk werd mede veroorzaakt doordat de CDE niet goed kan inschatten welke gevolgen secundaire explosies hebben. Het is een beetje alsof je een rotje in een vuurwerkfabriek gooit en alleen het effect van het rotje goed kan berekenen. En de commandant wist ook dat de realiteit anders zou uitpakken. "Ik denk niet dat het een redelijke aanname was om te denken dat er geen burgerdoden zouden vallen, wetende dat het doelwit een bommenfabriek was met burgerwoningen zo dicht bij het doel", valt te lezen in het document. 

De aanval

In de nacht van 2 op 3 juni 2015 bombardeerde een Nederlandse F-16 als onderdeel van de coalitie tegen IS een munitiefabriek in het Iraakse Hawija. Volgens Bijleveld bleek uit onderzoek vooraf dat de aanval niet zou leiden tot burgerdoden. Uiteindelijk bevatte het IS-depot veel meer munitie dan was voorspeld, waardoor 136 gebouwen met de grond gelijk werden gemaakt, waaronder 25 gebouwen in een woonwijk. Nog eens 127 gebouwen raakten zwaar beschadigd. Omdat het gebied destijds niet op de grond toegankelijk was, is er nooit een bevestiging gekomen van het exacte aantal burgerslachtoffers dat is gevallen, maar het Amerikaanse Centcom houdt het op "waarschijnlijk" 70 doden.